Kỹ Thuật Tạo Giống Cây Ba Kích_Nhanong24h

Các công dụng của cây Ba kích và lưu ý khi sử dụng

Công dụng

Ba kích có phân bố tự nhiên ở các nước như Lào, Trung Quốc và Việt Nam. Tại Việt Nam, ba kích mọc hoang phân bố nhiều ở vùng đồi núi thấp của miền núi và trung du ở các tỉnh phía Bắc như Quảng Ninh, Bắc Guang, Vĩnh Phúc, Phú Thọ…(Theo Nguyễn Chiều, Nguyễn Tập, 2007)

Theo sách nghiên cứu hiện đại trong rễ ba kích có chất Anthraglucozit, chất đường, rất ít tinh dầu, nhựa và axit hữu cơ, trong rễ tươi có vitamin C. Theo tài liệu cổ ba kích dược liệu có vị cay ngọt, tính hơi ôn, đi vào kinh thận. Theo Y Học Cổ Truyền, vị thuốc ba kích có tác dụng ôn thận trợ dương, mạnh gân cốt, khử phong thấp…

Vị thuốc ba kích là một vị thuốc bổ trí não và tinh khí, thường là được dùng trong những bệnh liệt dương, di tinh, mộng tinh, xuất tinh sớm, phụ nữ kinh nguyệt không đều, còn dùng chữa bệnh phong thấp, mạnh gân cốt… Liều lượng sử dụng từ 4-10g dưới dạng thuốc sắc hay cao lỏng. Ngoài ra người dân còn sử dụng ba kích nấu với thịt gà, ăn để bồi bổ sức khỏe.

Theo kinh nghiệm dân gian, rễ ba kích to, mập, cùi dày, có màu tía là loại tốt. Rễ ba kích sau khi đào lên mang về rửa cho sạch đất, loại bỏ rễ con, phơi gần khô thì dùng chày gỗ đập nhẹ cho bẹp phần thịt (tránh không để giập nát), rồi rút bỏ lõi gỗ bên trong, về sau mang phơi hoặc là sấy tiếp cho thật khô, cuối cùng cắt thành từng đoạn ngắn.

Ba kích có thể ngâm cùng rượu gạo hoặc là rượu nếp, ngâm từ 30 ngày trở lên là có thể uống được, Tuy vậy để càng lâu thì rượu càng đặc, càng ngọt. Nét đặc trưng của rượu ba kích là khi ngâm lâu, rượu sẽ chuyển sang màu xanh tím, khi uống có mùi thơm ngậy.

Lưu ý các trường hợp không được sử dụng ba kích

Mặc dù ba kích là vị thuốc có rất nhiều công dụng đối với sức khỏe nhưng đây không phải là vị thuốc có thể dùng cho mọi đối tượng. Những người có chứng âm hư, hỏa vượng, đại tiện táo bón không được dùng ba kích.

Rượu ba kích không phù hợp với:

• Những người mắc phải chứng bệnh khó xuất tinh hoặc là tinh trùng yếu.
• Người có tiền sử bệnh tim mạch.
• Người bị xơ gan, suy thận mạn.
• Người bị bệnh về đường tiêu hóa và bệnh về mắt.

Các trường hợp khác không nên dùng rượu ba kích bao bao gồm:

• Người bị huyết áp thấp, do ba kích là vị thuốc có tác dụng hạ huyết áp, nên nếu bạn tự ý dùng thì có thể gây tai biến do tụt huyết áp đột ngột.
• Trẻ em, phụ nữ có thai hoặc là đang cho con bú.
• Người bị tiểu buốt, khó tiểu.
• Người chuẩn bị phẫu thuật.

Nguồn: Theo Trung tâm Y tế Móng Cái

Yêu cầu về điều kiện vườn ươm trồng ba kích

Điều kiện cần thiết để trồng thành công ba kích là rất quan trọng. Lòng đất phải là đất đỏ và thoáng mát, với độ pH khoảng 6,0 đến 6,5. Nếu đất có độ pH thấp hơn, bạn cần phải tăng độ pH bằng cách thêm khoáng chất. Để đảm bảo rằng đất có đủ đạm, hạt đậu đã được khuyên dùng.

Ngoài ra, với ba kích, nước là một yếu tố rất quan trọng. Bạn cần phải đảm bảo rằng cây được tưới nước đều đặn, bạn có thể tưới nước mỗi tuần một lần hoặc tưới nước mỗi ngày nếu như nền đất khô.

Tạo bầu ươm giống cây ba kích

Khi tạo bầu ươm cây ba kích, bạn sẽ cần một số công cụ như một cái xẻng cầm tay, cần phân bón, giá thể, túi bầu, vật liệu…. Đầu tiên, bạn cần phải tìm một địa điểm thích hợp để đặt bầu ươm cây.

Sau đó, bạn cần phải trộn đều giá thể với các vật chất khác như xơ dừa, phân bón để tăng độ tơi xốp và dinh dưỡng có trong đất ươm. Tiếp theo, bạn cần phải đặt cây trong bầu đất và đổ đầy giá thể vào bầu. Cuối cùng, bạn cần lựa chọn 1 địa điểm phù hợp để đặt các bầu ươm ba kích.

Nhà đặt bầu ươm phải đảm bảo được các tiêu chí như tránh ánh nắng trực tiếp, có nhiệt độ phù hợp từ 25- 27 độ C,thông thoáng rộng rãi, ít côn trùng… Để đảm bảo độ ẩm cho cây ba kích bạn cần phải tưới nước cho cây thường xuyên và chăm sóc nó để cây có thể sinh trưởng và phát triển. Khi bạn làm theo các bước trên, bạn sẽ có một bầu ươm cây ba kích với nhiều lợi ích như làm sáng không gian, giảm ô nhiễm môi trường và cảm nhận vẻ đẹp của cây cảnh.

a. Vỏ bầu

– Kích thước bầu: 8 x 12cm hoặc 9 x 14cm. Bầu có đáy hoặc cắt góc đáy.

– Vỏ bầu PE màu trắng đục hoặc đen, bảo đảm độ bền khi đóng bầu, trong quá trình chăm sóc cây trong vườn cũng như khi vận chuyển để cây không bị hư hỏng.

b. Thành phần hỗn hợp ruột bầu

– Phân chuồng ủ hoai hoặc phân vi sinh: 20%

– Supe lân Lâm Thao: 2%

– Đất tầng B, đất pha thịt nhẹ, nơi còn tính chất đất rừng: 78%.

c. Kỹ thuật pha trộn đất ruột bầu

– Đất tập kết tại vườn ươm, được đập nhỏ và sàng có đường kính nhỏ hơn 4 mm, loại bỏ rễ cây, sỏi đá, rồi vun thành đống cao 15 – 20 cm, sau đó phun ẩm và dùng vải mưa, giấy bóng ủ 4 – 5 ngày ngoài nắng.

– Phân chuồng qua ủ hoai (không ủ với vôi) và phân lân, phân vi sinh (vón cục cũng phải đập nhỏ và sàng).

– Các thành phần kể trên được định lượng theo tỷ lệ đã quy định và trộn đều trước khi đóng bầu.

– Để có độ kết dính khi đóng bầu, đất được tưới nước ẩm nhưng tránh quá ướt kết vón (độ ẩm 75%).

d. Xếp bầu trên luống và kỹ thuật đảo bầu

– Trang mặt luống cho phẳng, đất nhỏ mịn, sạch cỏ, các bầu xếp sát nhau.

– Luống để xếp bầu có quy cách: 1 m2 xếp được khoảng 300 bầu.

– Khi kiểm tra phát hiện rễ phát triển ra ngoài đáy bầu phải tiến hành đảo bầu kết hợp phân loại cây để tiện chăm sóc. Chỉ tiến hành đảo bầu vào những ngày râm mát hoặc có mưa nhỏ.

Kỹ thuật tạo giống cây ba kích

a. Kỹ thuật tạo giống bằng hom (giâm cành)

Kỹ thuật tạo giống cây ba kích bằng hom là một trong những kỹ thuật cực kỳ hữu ích trong lĩnh vực nông nghiệp. Kỹ thuật này dễ dàng tạo ra số lượng cây giống với số lượng nhiều.

Điều này cho phép các nông dân tạo ra những loại giống mới và tốt hơn có thể đáp ứng nhu cầu của người dùng. Đồng thời, việc sử dụng kỹ thuật tạo giống cây ba kích bằng hom (Giâm cành) cũng giúp giảm thiểu tốn kém và tiết kiệm thời gian của nông dân. Từ đó, các nông dân và nhà chăn nuôi đều có thể tối ưu hóa sự sản xuất của mình.

Tuy nhiên giâm hom cành cũng có một vài hạn chế như: cho hệ số nhân thấp, chất lượng cây giống không cao, cây giống giâm hom có sức sống kém.

b. Phương pháp tạo giống cây ba kích từ hạt

– Thu hái hạt giống:

+ Ba kích ra hoa vào cuối tháng 5 nửa đầu tháng 6, quả chín cuối tháng 11 và chín rộ vào tháng 12. Thu hái quả chín ở những cây 3 năm trở lên, chọn những quả chín đỏ, không nên hái bừa bãi, ảnh hưởng xấu đến tỷ lệ nảy mầm và chất lượng cây con.

+ Quả sau khi hái được ủ trong bao tải 1 tuần cho chín thêm rồi cho quả vào rổ, ngâm nước xát bỏ vỏ, lấy hạt và rửa sạch lớp thịt còn bám vào hạt. Phơi hạt trong bóng râm khoảng 5 – 7 ngày rồi mới gieo ươm.

+ Có thể gieo hạt trong các khay cát, trên luống hoặc trực tiếp vào bầu.

– Làm đất:

+ Đất gieo hạt phải phơi ải kỹ trước khi gieo khoảng 1 tháng. Nhặt hết cỏ, rễ cây cho đất tơi xốp, diệt cỏ dại, chống sâu bệnh để tỉa nhổ cây mạ dễ dàng. Đất đập nhỏ, vun thành luống có chiều rộng 1m, rãnh rộng 30cm, sâu 20cm, cao 15cm. Trước khi gieo, bón lót trên luống bằng phân chuồng ủ hoai hoặc phân vi sinh, tuỳ thuộc vào thực trạng của đất mà tính lượng phân cho phù hợp. Nếu bón sau khi đã lên luống thì dùng sàng để rải đều phân hoai mục trên mặt luống và dùng cào trộn đều trên lớp đất mặt. Sau 1 – 2 ngày mới gieo hạt.

+ Trên nền luống đã làm sẵn, dùng bay hay cuốc lưỡi nhỏ rạch ngang trên luống. Các rạch cách nhau 10 – 15cm, rộng từ 3 – 5cm, sâu 2 – 2,5cm. Nếu thấy khô thì tưới nhẹ cho đủ ẩm rồi gieo hạt đều trên rạch. Sau đó lấy bột lấp hạt. Gieo xong, tưới nước nhẹ trên luống. Dùng rơm rạ phủ đều trên mặt luống, có thể làm dàn che bằng phên hoặc lưới nylon.

+ Từ lúc gieo đến khi nảy mầm, trong vòng 1,5 – 2 tháng hạt bắt đầu mọc.

+ Trường hợp gieo hạt trên luống, khi hạt nảy mầm thành cây có 4 lá thì nhổ cấy vào bầu. Nếu là ở bầu, nhổ tỉa rồi giữ lại 1 cây trong bầu, tuổi xuất vườn của cây con từ 6 – 7 tháng tuổi, cao từ 20 – 25cm.

– Chăm sóc cây con:

Thời gian đầu sau khi cấy hom, gieo hạt hoặc cấy cây đều phải tưới nước nhẹ 1 lần/ngày. Khi cây đã ổn định, tưới nước 2 – 3 ngày mới tưới 1 lần, những ngày mưa, đất ẩm không phải tưới.

Làm cỏ, phá váng thường theo định kỳ 10 – 15 ngày/lần. Dùng bay hay cuốc nhỏ xới nông toàn diện và nhặt hết cỏ. Đối với cây cấy trong bầu dùng thanh tre để xới, tạo cho đất tơi xốp thoáng khí và thoát nước.

Khi cây con có 3 cặp lá thì tiến hành bón thúc cho cây. Phân bón có thể tổng hợp nhiều loại gồm 70 – 80% phân chuồng hoai hoặc phân vi sinh với 20 – 30% phân lân tán nhỏ trộn đều sàng trên mặt luống 1 – 2 kg/m2 rồi tưới rửa nhẹ.

Tuy nhiên, nhân giống bằng hạt cũng có nhiều hạn chế: Như thời gian nảy mầm dài, tỷ lệ nảy mầm thấp, chất lượng cây giống không đồng đều.

Hiện nay để đáp ứng nhu cầu của người nông dân về số lượng lớn cây giống ba kích cũng như khắc phục được các nhược điểm của hai phương pháp giâm hom cành và gieo hạt đã nói ở trên. Các Nhà Nghiên cứu đã đang ứng dụng phương pháp nuôi cấy mô tế bào cây ba kích nhằm tạo ra số lượng lớn cây giống cũng như đảm bảo cây giống có được sự đồng nhất về chất lượng. Phương pháp này đã và đang được tiến hành tại rất nhiều viện nghiên cứu và đem lại những kết quả ban đầu rất khả quan.

Phòng trừ sâu bệnh cho cây giống ba kích non